20 වැනි සියවසේ මුල් භාගය වන විට ශ්‍රී ලංකාවේ (එවකට ලංකාව) බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය දැඩි ලෙස මුල් බැස තිබුණි. පාලකයන්ගේ අනුබලය මත කොළඹ, යාපනේ, මහනුවර, ගාල්ල, මාතර, කුරුණෑගල ඇතුළු ප්‍රධාන නගර බොහොමයක ඒ වන විට ස්ථාපිත කර තිබූ මිෂනාරි පාසල් හරහා ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරිවරුන් මිෂනාරි සේවයේ නියැලී සිටියහ. නිසැකව ම, මේ ආකාරයේ ‘අධ්‍යාපනයක්’ පිටුපස ඇති චේතනාව වූයේ ස්වදේශිකයන්ගේ සංස්කෘතික හා සමාජීය යැපීම් අත්පත් කර ගැනීමයි.

කෙසේ වෙතත්, ආගමික, ආර්ථික හා සමාජීය බාධාවන් හේතුවෙන් දේශීය බෞද්ධ දරුවන්ගෙන් බහුතරයකට මෙම පාසල්වලට ප්‍රවේශය අඩු හෝ නොතිබුණි. එහෙයින්, බෞද්ධයන් මුහුණ දුන් අවාසනාවන්ත තත්ත්වය ගැන ඉතා සංවේගයෙන්, කර්නල්. S.Olcott සහ Biavetsky මැතිණිය හාමුදුරුවෝ. මිගෙට්ටුවත්තේ ගුණානන්ද හිමි, පූජ්‍ය, හික්කඩුවේ ශ්‍රී සුමගල හිමි සහ ඇතැම් බෞද්ධ නායකයන් වන දොන් කරෝලිස් හේවාවිතාරණ, සී. ගුණවර්ධන සහ පණ්ඩිත් බටුවන්තුඩාවේ විසින් මෙම තත්ත්වයට පිළියම් යෙදීම සඳහා ගත හැකි ක්‍රියාමාර්ග සොයා බැලීම සඳහා බෞද්ධ පරමවිඥානාර්ථ සංගමය (B.T.S.) වෙත මූලික පියවර ගන්නා ලදී.

ඒ අනුව දිවයිනේ ප්‍රධාන නගරවල බෞද්ධ ඉංග්‍රීසි පාසල් කිහිපයක් පිහිටුවීමේ තීරණයට B.T.S. 1886 දී කොළඹ ආනන්ද විද්‍යාලය නමින් ප්‍රථම වරට ආරම්භ කරන ලදී. ඉන් අනතුරුව ප්‍රධාන නගරවල තවත් බෞද්ධ ඉංග්‍රීසි පාසල් කිහිපයක්, එනම් ධර්මරාජ විද්‍යාලය, මහනුවර, මහින්ද විද්‍යාලය, කුරුණෑගල, මලියදේව විද්‍යාලය සහ කොළඹ නාලන්ද විද්‍යාලය සහ දිවයිනේ අනෙකුත් ප්‍රදේශවල තවත් බෞද්ධ පාසල් කිහිපයක් ආරම්භ විය.

ඒ වන විට කෑගල්ල ප්‍රදේශයේ පැවති තත්ත්වය රටේ සෙසු ප්‍රදේශවලට වඩා වෙනස් නොවූ අතර ඉංග්‍රීසි අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ මිෂනාරි පාසල් ආධිපත්‍යය දැරුවේ ඒකීය දේශපාලන සැකැස්මක් ඇති කරමිනි. මෙම තත්ත්වයට ප්‍රතිචාර දක්වමින් එවකට සිංහල බෞද්ධ නායකයන් වූ ආචාර්ය ජී.පී. මලලසේකර, පී. ද එස්. කුලරත්න, ශ්‍රීමත් ඒ. එෆ්. මොලමුරේ, ප්‍රාදේශීය බෞද්ධ නායකයන් වන පී.බී. බාලසූරිය, කේ.ජී. ක්‍රල්ස්, පීටර් රාජකරුණා, ඩී.ඩී.අතුකෝරල, ඩී.එම්. සෙනෙවිරත්න, ඩී.සී.අප්පුහාමි, එල්.බී. සියඹලාපිටිය සහ කේ.ජී. පියදාස කෑගල්ලේ බෞද්ධ දරුවන් සඳහා බෞද්ධ ඉංග්‍රීසි පාසලක් පිහිටුවීමේ මූලික පියවර ගත්තේය.

1937 දී සහ 1940 දී දෙවතාවක් අසාර්ථක උත්සාහයක් දැරීමෙන් පසු කෑගල්ල ප්‍රදේශයේ බෞද්ධ ඉංග්‍රීසි පාසලක් පිහිටුවීමේ තුන්වැනි උත්සාහය සාර්ථක විය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 1942 පෙබරවාරි 14 වන දින කෑගල්ල බෞද්ධ ඉංග්‍රීසි පාසල ආරම්භ කරන ලද අතර මෙම ඓතිහාසික අවස්ථාව ශ්‍රීමත් ඩී.බී. ජයතිලක, ශ්‍රීමත් ඒ.එෆ්.මොලමුරේ, සහ සී.ටී. ලෝරාජ් සහකාර අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂ එවකට අධ්‍යාපන අමාත්‍ය ආචාර්ය සී.ඩබ්ලිව්.ඩබ්ලිව්. කන්නන්ගර යනාදීන් සහභාගී විය.